Phụ Nữ Today

Về dịch bệnh thời vua Gia Long và -cái chết của thi hào Nguyễn Du.

<p class="story-body__introduction"><strong>Hiện nay, cả nhân loại chúng ta đang đau đầu đối phó với dịch bệnh virus corona.<span class="Apple-converted-space"> </span></strong></p>
<p><strong><img class="size-full wp-image-40485" data-attachment-id="40485" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0641" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/?attachment_id=40485" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0641.jpg?w=300 300w" /></strong></p>
<p>Thời điểm đầu thế kỷ 19 có nhiều tai họa tương tự như hiện nay. Dịch bệnh bùng phát ra sao, ảnh hưởng gì trong quá khứ, tác động ra sao đến dòng lịch sử mà chúng ta đang kế thừa? Âu cũng là một dịp để nhìn lại.</p>
<p>Nước Việt của vua Gia Long đã nghi nhận thiệt hại có tới 206.835 ca tử vong vì dịch bệnh. Để khắc phục hậu quả, triều đình Huế đã xuất công quỹ 730.000 quan tiền để phát chẩn, mai táng.</p>
<p>Dân số Việt Nam vào lúc đó có khoảng 10 triệu, tính ra tổng số thiệt hại nhân mạng là 4%, một con số chóng mặt, ngay cả với dân số 90 triệu như bây giờ.</p>
<p>Song hiện tại chiúng ta có rất ít tư liệu về dịch bệnh thế kỷ trước.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Đại Nam thục lục chép sơ lược :</p>
<p>Giáp tuất, Gia Long năm thứ 13 [1814]</p>
<p><i>Quảng<span class="Apple-converted-space"> </span>Đức có dịch. Sai dinh thần lập sở dưỡng tế ở Thế Lại (tên xã) cho người ốm ở, nhà nước cấp cho tiền gạo thuốc thang. Người chết thì cho tiền và vải<span class="Apple-converted-space"> </span>để chôn (tiền 1 quan, vải 10 thước).</i></p>
<p><i>Định lệ thuế bách công. Mỗi năm mỗi người nộp 1 quan 5 tiền, vải trắng 2 tấm. Người nào ứng dịch ở Kinh thì miễn.</i></p>
<p>Năm này, vợ vua Gia Long là”<i>hoàng hậu Tống thị băng, thọ 54 tuổi.</i>“Song sử không nghi rõ chết vì nguyên nhân gì.</p>
<p><img class="size-full wp-image-40481" data-attachment-id="40481" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0636" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/?attachment_id=40481" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0636.jpg?w=300 300w" /></p>
<figure>
<figcaption>Người Âu ở Việt Nam thế kỷ 19</figcaption>
</figure>
<p>Ất hợi, Gia Long năm thứ 14 [1815] có hiện tượng người chết vô gia cư, người ốm bị xua đuổi. Hiện tượng này có phải tương tự như hiện nay, dân các vùng dịch sợ hãi chạy khỏi các ổ dịch và bị dân các vùng khác xua đuổi?</p>
<p>Vua Gia Long đã ra dụ rằng: “<i>Nuôi dân như nuôi con là việc<span class="Apple-converted-space"> </span>đầu của vương giả phát chính thi nhân. Trẫm thường lấy lòng thương người mà làm chính sách thương người, mong xa gần đều thông đức hóa, phong tục trở nên thuần hậu. Gần đây nghe có người đau ốm giữa đường, dân sở tại đã không nhận nuôi lại còn ruồng<span class="Apple-converted-space"> </span>đuổi, chẳng chút lòng thương xót giúp nhau, phong tục ấy rất là bạc bẽo. Từ nay quân dân đi đường có người đau ốm thì chủ quản ở làng xóm<span class="Apple-converted-space"> </span>đều phải tùy tiện bảo dưỡng, không được ruồng đuổi, mỗi ngày nuôi dưỡng bao nhiêu, nhà nước trả tiền, chết thì cấp tiền chôn cất,<span class="Apple-converted-space"> </span>để cho kẻ còn người mất đều được nhờ ơn, không một ai phải bơ vơ thất sở. (Cấp tiền nuôi dân và quân mỗi ngày 30 đồng; cấp tiền chôn quân 3 quan, dân 1 quan).</i><span class="Apple-converted-space"> </span>“</p>
<p>Triều đình phải lập bệnh viện, nhà dưỡng tế, quan trấn thủ kinh thànhphó tướng quân Chấn Võ là Trần Văn Tín chết, song không phải tại trận tiền mà ở kinh thành, có phải tử vong vì liên quan nạn dịch?<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Ngày nay, có các ý kiến lo ngại dịch Covid-19 kéo dài sẽ khiến kinh tế nhiều nước bị suy thoái, thất nghiệp cao, căng thẳng xã hội dẫn tới xung đột, bạo loạn.</p>
<p>Năm đó, ở Việt Nam, nạn cướp bóc, nổi dậy xuất hiện ở nhiều nơi:</p>
<p>“<i>Thổ phỉ Cao Bằng là Nông Văn Nho hợp đảng sang ăn cướp châu Quy Thuận nước Thanh. Thanh Hoa giặc nổi, cướp bóc các hạt Vĩnh Lộc, Yên<span class="Apple-converted-space"> </span>Định. Thổ phỉ ở Thái Nguyên<span class="Apple-converted-space"> </span>đánh cướp Võ Nhai.</i></p>
<p><i>Hạ lệnh cho các phủ lỵ ở Bắc Thành<span class="Apple-converted-space"> </span>đều chiếu theo số binh mà trữ hai tháng lương để chi dùng khi có việc.”</i></p>
<p><img class="size-full wp-image-40482" data-attachment-id="40482" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0637" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/?attachment_id=40482" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637-1.jpg?w=300 300w" /></p>
<h2 class="story-body__crosshead">Dịch từ Ấn Độ sang<span class="Apple-converted-space"> </span></h2>
<p>Tôi tìm lại các sách sử của Pháp thấy họ nhắc tới đại dịch lúc đó gọi là “<i>Typhus Amaril</i>“, vào năm 1816 đã càn quét Ấn Độ.</p>
<p>Vua Gia Long mất ngày 2/3/1820, thọ 58 tuổi. Xuất thân võ tướng, nếm mật nằm gai, môi trường rèn luyện cơ thể dẻo dai, thường thấy ở hiện tượng các tướng lĩnh đều rất thọ.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Vậy cái chết của vua Gia Long trùng vào thời điểm này có phải vì dịch bệnh? Đây là một nghi vấn chúng ta cần xem xét.</p>
<p>Thi hào Nguyễn Du cũng ra đi vào năm 1820, khi mới chỉ 54 tuổi.</p>
<p>Vị vua mới đã có các chính sách cứu trợ, hoãn bắt lính, khoan sức dân.</p>
<p>Đại Nam Thực lục ghi lại Dụ của vua Minh Mạng:<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>“<i>Gần đây lệ khí lan tràn từ Gia<span class="Apple-converted-space"> </span>Định trở ra đến Quảng Bình nhiều người ốm chết, trẫm nghe thấy rất lấy làm thương. Phàm lính là để giữ nước, vẫn không thể thiếu được, mà đạo nuôi dân cũng nên rộng rãi. Vậy thông dụ cho ở Kinh và các thành dinh trấn phàm việc sung<span class="Apple-converted-space"> </span>điền binh đinh trốn và chết<span class="Apple-converted-space"> </span>đều hoãn lại,<span class="Apple-converted-space"> </span>đợi sau khi lệ khí yên rồi sẽ bắt cũng chưa muộn.</i>“</p>
<p>“<i>Hữu Tham tri Lễ bộ là Nguyễn Du chết. Du là người Nghệ An rộng học giỏi thơ, càng giỏi về quốc ngữ. Đến bây giờ có mệnh sai sang nước Thanh, chưa đi thì chết. Vua thương tiếc, cho 20 lạng bạc, 1 cây gấm Tống. Khi đưa tang về lại cho thêm 300 quan tiền.</i><span class="Apple-converted-space"> </span>“</p>
<p>Các bác sĩ Pháp vào đầu thế kỷ 19, là Pierre Lefort, Jean Guyon, Nicolas-Pierre Gilbert, Antoine Dalmas, từ năm 1818 đã tìm kiếm nguồn gốc của căn bệnh này, sau đó được gọi là “<i>bệnh<span class="Apple-converted-space"> </span>Siam</i>” (bệnh sốt Thái lan).</p>
<p>Đông Dương bị rất nặng sốt xuất huyết, người bệnh nôn ra máu đen, mà còn bệnh sốt vàng da, có thể là thêm bệnh viêm gan siêu vi trùng, hay chỉ là một?</p>
<div data-shortcode="caption" id="attachment_40483" class="wp-caption alignleft"><img aria-describedby="caption-attachment-40483" class="alignleft size-full wp-image-40483" data-attachment-id="40483" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0644" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/?attachment_id=40483" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0644.jpg?w=300 300w" />
<p id="caption-attachment-40483" class="wp-caption-text">Image caption Tranh dân gian Việt Nam trong sách của Henri Oger, Pháp, 1909: Thầy cúng trừ tà để chữa bệnh</p>
</div>
<p>Dịch Typhus Amaril xuất hiện từ năm 1648 ở Yucatan (Mexico), được đề cập dưới thuật ngữ nôn mửa (nôn ra máu – đen – hoặc xuất huyết).</p>
<p>“Sốt vàng da” đã chặn quốc tiến viễn chinh của Pháp qua qua kênh đào Panama (từ 1881 -1889, đã có hơn 22.000 công nhân xây dựng ở đây thiệt mạng.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Tội ác của “bệnh Siam”, “Typhus Amaril” rất nặng.</p>
<p>1793, ở Philadelphia, khoảng 5.000 người chết, bằng 10% dân số.</p>
<p>1805, 1/3 dân số Gibraltar chết.</p>
<p>1821, tại Barcelona, 20.000 người chết theo một số ước tính.</p>
<p>1878, ở Mississippi 13.000 người chết.</p>
<p>Cần lưu ý là mặc dù đã có vaccine, dịch này đến nay vẫn hoành hành.</p>
<p>Dịch tễ gia Max Theiler nhận giải Nobel 1951 nhờ tìm ra vaccine chống ‘sốt vàng da” (yello fever), song các năm1960-1962, tại Ethiopia, đại dịch sốt vàng da đã làm 30.000 người chết.</p>
<p>Năm 1965, tại Sénégal có hàng trăm trường hợp tử vong. Năm 2010 chỉ riêng châu Phi và Nam Mỹ có tới 60 000 người chết.</p>
<p>Trước một chuyến đi làm việc tại châu Phi, tôi phải tiêm 300 euro vaccine chích ngừa trước khi rời Paris vì thời nay dịch bệnh vẫn còn bên đó.</p>
<p>Sử chỉ viết dịch từ Ấn Độ sang Hà Tiên rồi lây lan ngược lên phía Bắc của vương quốc của vua Gia Long thời ấy.</p>
<p>Ai là những ‘tác nhân’ đem dịch tới? Chắc chắn là bằng đường biển – như hàng không, tàu cruise ship ngày nay – nhưng có phải là những quân nhân người Âu từng phục vụ vua Gia Long?</p>
<h2 class="story-body__crosshead">Cần ghi lại các câu chuyện ‘thời đại’</h2>
<p>Nhân đây, tôi muốn kể về một người Đài Loan có tâm với văn hóa Việt Nam để bổ sung thêm một nguồn tư liệu nữa về dịch bệnh và để nói rằng vào những những thời điểm đất trời chuyển mình thế này, người ta cần sống với giá trị gì.</p>
<p>Câu chuyện trở lại với anh Hứa Xán Hoàng (anh Cao) trong bài tôi đã đăng trên trang BBC News Tiếng Việt về “hình ảnh rồng Lạc Long Quân”.</p>
<p>Anh Cao có những trang sách chép về dịch bệnh thế kỷ 19, sưu tầm những bài thuốc, những tục lệ, bùa chú, lễ khấn cầu dân gian Việt Nam thường làm mỗi khi có dịch.</p>
<p><img class="size-full wp-image-40484" data-attachment-id="40484" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0645" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/?attachment_id=40484" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0645.jpg?w=300 300w" /></p>
<p><span class="off-screen">Image caption</span><span class="media-caption__text">Ảnh ông Hứa Xán Hoàng, nhà sưu tập sách cổ Việt Nam hiện sống ở Đài Loan</span></p>
<div class="story-body">
<div class="story-body__inner">
<p>Chúng ta hiện rất thiếu những tư liệu nói về những sự việc kể trên.</p>
<p>Thiết nghĩ nhân loại nói chung học được từ những sự vấp ngã nhiều hơn từ tiếng kèn khải hoàn, băng cờ chiến thắng, đỉnh cao sáng rực, nên việc xử lý những gì bài học của tiền nhân là trách nhiệm lương tâm.</p>
<p>Năm 1992, anh Hứa Xán Hoàng, thương nhân Đài Loan này sang Việt Nam ôm mộng làm giàu nhưng rồi “giác ngộ” về văn hóa, lịch sử Việt và bỏ công sưu tầm.</p>
<p>Đến nay anh sở hữu một khối lượng không nhỏ sắc phong, chỉ dụ, văn bản gồm đủ các dấu triện: Mạnh Đức chi bảo, Chế cáo chi bảo,Thảo tội an dân chi bảo, Sắc chinh vạn dân chi bảo, Quốc gia tín bảo, Thủ tín thiên hạ văn vũ quyền hành…nghĩa là đủ thứ chuyện từ thăng thưởng các hoàng thân, đại thần từ tước công hầu trở lên, thăng thụ từ tước hầu trở xuống, sai binh khiển tướng, răn dạy thần dân…</p>
<p>Một phần câu chuyện về đại dịch thời Gia Long tôi kể trên là có được từ cảm hứng khi gặp anh.</p>
<p>Anh Cao trao đổi với tôi:</p>
<p>“<i>Khi mới đến Việt Nam, tôi như bị một dạng trầm cảm, vì vừa làm<span class="Apple-converted-space"> </span>ăn thua lỗ ở Đài Loan. Tôi thường ghé chùa Giác Lâm trên đường Lạc Long Quân, có cây bồ đề tuổi đời ba, bốn trăm năm, gốc cây phải mấy người ôm mới trọn. Trong chùa có hai kệ sách để Kinh Phật cổ, tôi thường lấy ra đọc.</i></p>
<p><i>Tôi<span class="Apple-converted-space"> </span>thích ngôi<span class="Apple-converted-space"> </span>chùa<span class="Apple-converted-space"> </span>vì<span class="Apple-converted-space"> </span>đến<span class="Apple-converted-space"> </span>đó<span class="Apple-converted-space"> </span>cảm thấy được tĩnh lặng và từ<span class="Apple-converted-space"> </span>đây, tôi lĩnh ngộ ra được đạo lý.</i></p>
<p><i>Mấy hôm nayanh<span class="Apple-converted-space"> </span>nhà báo<span class="Apple-converted-space"> </span>có<span class="Apple-converted-space"> </span>nhắc về<span class="Apple-converted-space"> </span>chữ Tâm, làm gì cũng phải bằng trái tim của mình.</i></p>
<p><i>Nhưng Tâm thì ở đâu? Tim là cái gì?</i></p>
<p><i>Những người bình thường nghĩ rằng là, tâm chỉ cần nghĩ thôi.</i></p>
<p><i>Thật ra không phải là như thế. Nếu bạn chỉ nghĩ thôi, bạn không biết nói ra thành lời, bạn không làm, bạn không hành động thì trái tim cũng như không có. Như vậy là nếu có tâm, cái nơi gần tâm nhất là phải nghĩ, phải tư duy và phải biết biểu đạt và phải làm.</i></p>
<p><i>Tôi là một người sưu tập, tôi đã làm, tôi cũng<span class="Apple-converted-space"> </span>đã nghĩ và tôi cũng biết nói ra<span class="Apple-converted-space"> </span>để cho bạn nghe đó là cách tôi dùng tâm chăm chỉ.</i></p>
<p><i>Ngôi chùa<span class="Apple-converted-space"> </span>Giác Lâm<span class="Apple-converted-space"> </span>đã ảnh hưởng lớn nhất đến tôi chính ở điểm này.</i></p>
<p><i>Trong chùa có hai câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đối. Câu đôi bên trái có một chữ chân như chân thật<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(左丿為真)<i>. Câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đôi bên phải có một chữ chính như chân chính<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(右\為正)<i>.</i></p>
<p><i>Chữ chân và chữ chính này, tôi không hiểu ý nghĩa là gì.Tôi<span class="Apple-converted-space"> </span>đã<span class="Apple-converted-space"> </span>đọc rất nhiều lần nhưng mà không<span class="Apple-converted-space"> </span>đoán ra,</i><span class="Apple-converted-space"> </span>(<i>Tả</i><span>丿</span><i>-vi chân, Hữu\-vi chính</i>)<i>.</i></p>
<p><i>Sau<span class="Apple-converted-space"> </span>đó có một hôm, tôi nghĩ ra, đôi chữ này có ý nghĩa như thế nào.</i></p>
<p><i>Hai<span class="Apple-converted-space"> </span>nét<span class="Apple-converted-space"> </span>phải<span class="Apple-converted-space"> </span>và<span class="Apple-converted-space"> </span>bên<span class="Apple-converted-space"> </span>trái<span class="Apple-converted-space"> </span>của câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đối<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(丿\)<i>,<span class="Apple-converted-space"> </span>ghép<span class="Apple-converted-space"> </span>lại<span class="Apple-converted-space"> </span>thành chữ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>‘</strong></i>人 –<i>Nhân.<span class="Apple-converted-space"> </span>Vậy<span class="Apple-converted-space"> </span>làm người cần có hai điều, thứ nhất là’<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>Thật’</strong>, thứ hai là ‘<strong>Chính</strong>’.</i></p>
<p><i>Chính người Việt Nam dạy tôi, làm người là phải thật và phải chính. Anh Phong có hỏi tôi làm sao có duyên với Việt Nam thì chính từ chùa này, cũng chính từ trái tim tôi<span class="Apple-converted-space"> </span></i>“<i>.</i></p>
<p>Xem ảnh anh Cao đi giảng kinh nghiệm điền dã về Việt Nam tại nhiều trường Đại Học Đài Loan, Trường Trung Sơn, Trung Quốc, hoặc hợp tác khai thác những thư tịch cổ, sách thuốc Việt Nam với các giáo sư Nhật, Mỹ, Hàn quốc, tôi thấy buồn.</p>
<p>Ông Nguyễn Tuấn Cương, Viện trưởng Viện Hán Nôm Việt đánh giá:</p>
<p><i>“<span class="Apple-converted-space"> </span>Sưu<span class="Apple-converted-space"> </span>tầm<span class="Apple-converted-space"> </span>của ông Hứa Xán Hoàng vượt xa tất cả những tài liệu có trong thư viện Yenching của Đại học Harvard, Học viện Viễn Đông của Pháp, Toyo Bunko của Nhật, Đại học Leiden của Hà Lan cộng lại.”</i></p>
<p>Chính phủ Việt Nam có nên tặng Hứa Xán Hoàng một chiếc huy chương Lao động cho 20 năm đẹp nhất cuộc đời ông đã âm thầm hy sinh cho chúng ta?</p>
<p>Thời gian, giặc giã, con người, thành kiến và dốt nát đã triệt phá gần hết kho tàng văn hóa của tiền nhân, mà ngay thời cận đại chúng ta cũng đã mất nhiều.</p>
<p>Việt Nam 200 trăm năm trước tưởng chừng là một ốc đảo thanh bình, cuộc nội chiến Nguyễn –Tây Sơn đang dần dần lành vết thương, cũng không thoát được cuộc lưỡi hái của thần chết, dịch bệnh.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Chiến tranh, bệnh dịch luôn là một phần của trào lưu quốc tế, liên kết Ấn Độ, Trung Hoa, Pháp, Việt Nam với cả những hòn đảo xa xôi giữa đại dương như vùng biển Caribbean.</p>
<p>Ngày nay toàn cầu hóa làm dịch đi nhanh hơn, chúng ta đang tập trung tuyên truyền ‘thành tích’ ghi điểm cho quan chức, rồi nhà nhà ‘thi đua từ thiện’, mà quên phần mất mát, đau thương?</p>
<p>Nguyễn Du ra đi để lại câu giã biệt “Ba trăm năm nữa ai người khóc Tố Như?“<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Câu chuyện anh Hứa Xán Hoàng sưu tầm sách, thư tịch cổ Việt Nam trong lặng lẽ cũng như vậy.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Ngày mai, ai là người khóc cho chúng ta?</p>
<p>Albert Camus viết ‘Dịch hạch’, tác phẩm ghi lại một thời đen tối của châu Âu giữa thế kỷ 20, giờ đây có ai ở Việt Nam cầm bút để ghi lại nỗi đau nhân loại ngày hôm nay?</p>
<p>Tôi chỉ hỏi, các bạn tìm câu trả lời.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p><i>Bài viết thể hiện quan điểm của ông Phạm Cao Phong, nhà báo tự do tại Paris, Pháp.</i></p>
</div>
</div>
<p><em>Theo</em> <strong>BBC</strong></p>
<div id="jp-post-flair" class="sharedaddy sd-like-enabled sd-sharing-enabled">
<div class="sharedaddy sd-block sd-like jetpack-likes-widget-wrapper jetpack-likes-widget-unloaded" id="like-post-wrapper-60865050-40496-5e8faea2da4de" data-src="//widgets.wp.com/likes/index.html?ver=20190321#blog_id=60865050&post_id=40496&origin=thanhnientudo.wordpress.com&obj_id=60865050-40496-5e8faea2da4de&domain=thanhnientudo.com" data-name="like-post-frame-60865050-40496-5e8faea2da4de">
<h3 class="sd-title">Like this:</h3>
<div class="likes-widget-placeholder post-likes-widget-placeholder"><span class="button"><span>Số lượt thích</span></span> <span class="loading">Đang tải...</span></div>
</div>
</div>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

Về dịch bệnh thời vua Gia Long và -cái chết của thi hào Nguyễn Du.

Hiện nay, cả nhân loại chúng ta đang đau đầu đối phó với dịch bệnh virus corona. Thời điểm đầu thế kỷ 19 có nhiều tai họa tương tự như...

Về dịch bệnh thời vua Gia Long và cái chết của thi hào Nguyễn Du.

<p class="story-body__introduction"><strong>Hiện nay, cả nhân loại chúng ta đang đau đầu đối phó với dịch bệnh virus corona.<span class="Apple-converted-space"> </span></strong></p>
<p class="story-body__introduction"><strong><img class="size-full wp-image-40468" data-attachment-id="40468" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0635-1" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/2020/04/09/ve-dich-be%cc%a3nh-thoi-vua-gia-long-va-cai-chet-cua-thi-hao-nguyen-du/img_0635-1/" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0635-1.jpg?w=300 300w" /></strong></p>
<p>Thời điểm đầu thế kỷ 19 có nhiều tai họa tương tự như hiện nay. Dịch bệnh bùng phát ra sao, ảnh hưởng gì trong quá khứ, tác động ra sao đến dòng lịch sử mà chúng ta đang kế thừa? Âu cũng là một dịp để nhìn lại.</p>
<p>Nước Việt của vua Gia Long đã nghi nhận thiệt hại có tới 206.835 ca tử vong vì dịch bệnh. Để khắc phục hậu quả, triều đình Huế đã xuất công quỹ 730.000 quan tiền để phát chẩn, mai táng.</p>
<p>Dân số Việt Nam vào lúc đó có khoảng 10 triệu, tính ra tổng số thiệt hại nhân mạng là 4%, một con số chóng mặt, ngay cả với dân số 90 triệu như bây giờ.</p>
<p>Song hiện tại chiúng ta có rất ít tư liệu về dịch bệnh thế kỷ trước.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Đại Nam thục lục chép sơ lược :</p>
<p>Giáp tuất, Gia Long năm thứ 13 [1814]</p>
<p><i>Quảng<span class="Apple-converted-space"> </span>Đức có dịch. Sai dinh thần lập sở dưỡng tế ở Thế Lại (tên xã) cho người ốm ở, nhà nước cấp cho tiền gạo thuốc thang. Người chết thì cho tiền và vải<span class="Apple-converted-space"> </span>để chôn (tiền 1 quan, vải 10 thước).</i></p>
<p><i>Định lệ thuế bách công. Mỗi năm mỗi người nộp 1 quan 5 tiền, vải trắng 2 tấm. Người nào ứng dịch ở Kinh thì miễn.</i></p>
<p>Năm này, vợ vua Gia Long là”<i>hoàng hậu Tống thị băng, thọ 54 tuổi.</i>“Song sử không nghi rõ chết vì nguyên nhân gì.</p>
<p><span class="image-and-copyright-container"><img alt="Người Âu tại Việt Nam thế kỷ 19" class="responsive-image__img js-image-replace" height="549" src="https://ichef.bbci.co.uk/news/375/cpsprodpb/D6E4/production/_111721055_whatsubject.jpg" width="976" /></span></p>
<figure class="media-landscape has-caption full-width"><span class="off-screen">Image caption</span><span class="media-caption__text">Người Âu tại Việt Nam thế kỷ 19</span></figure>
<p>Ất hợi, Gia Long năm thứ 14 [1815] có hiện tượng người chết vô gia cư, người ốm bị xua đuổi. Hiện tượng này có phải tương tự như hiện nay, dân các vùng dịch sợ hãi chạy khỏi các ổ dịch và bị dân các vùng khác xua đuổi?</p>
<p>Vua Gia Long đã ra dụ rằng: “<i>Nuôi dân như nuôi con là việc<span class="Apple-converted-space"> </span>đầu của vương giả phát chính thi nhân. Trẫm thường lấy lòng thương người mà làm chính sách thương người, mong xa gần đều thông đức hóa, phong tục trở nên thuần hậu. Gần đây nghe có người đau ốm giữa đường, dân sở tại đã không nhận nuôi lại còn ruồng<span class="Apple-converted-space"> </span>đuổi, chẳng chút lòng thương xót giúp nhau, phong tục ấy rất là bạc bẽo. Từ nay quân dân đi đường có người đau ốm thì chủ quản ở làng xóm<span class="Apple-converted-space"> </span>đều phải tùy tiện bảo dưỡng, không được ruồng đuổi, mỗi ngày nuôi dưỡng bao nhiêu, nhà nước trả tiền, chết thì cấp tiền chôn cất,<span class="Apple-converted-space"> </span>để cho kẻ còn người mất đều được nhờ ơn, không một ai phải bơ vơ thất sở. (Cấp tiền nuôi dân và quân mỗi ngày 30 đồng; cấp tiền chôn quân 3 quan, dân 1 quan).</i><span class="Apple-converted-space"> </span>“</p>
<p>Triều đình phải lập bệnh viện, nhà dưỡng tế, quan trấn thủ kinh thànhphó tướng quân Chấn Võ là Trần Văn Tín chết, song không phải tại trận tiền mà ở kinh thành, có phải tử vong vì liên quan nạn dịch?<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Ngày nay, có các ý kiến lo ngại dịch Covid-19 kéo dài sẽ khiến kinh tế nhiều nước bị suy thoái, thất nghiệp cao, căng thẳng xã hội dẫn tới xung đột, bạo loạn.</p>
<p>Năm đó, ở Việt Nam, nạn cướp bóc, nổi dậy xuất hiện ở nhiều nơi:</p>
<p>“<i>Thổ phỉ Cao Bằng là Nông Văn Nho hợp đảng sang ăn cướp châu Quy Thuận nước Thanh. Thanh Hoa giặc nổi, cướp bóc các hạt Vĩnh Lộc, Yên<span class="Apple-converted-space"> </span>Định. Thổ phỉ ở Thái Nguyên<span class="Apple-converted-space"> </span>đánh cướp Võ Nhai.</i></p>
<p><i>Hạ lệnh cho các phủ lỵ ở Bắc Thành<span class="Apple-converted-space"> </span>đều chiếu theo số binh mà trữ hai tháng lương để chi dùng khi có việc.”</i></p>
<p><span class="image-and-copyright-container"><img class="size-full wp-image-40464" data-attachment-id="40464" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0637" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg?w=374" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg" data-orig-size="374,208" data-permalink="https://thanhnientudo.com/2020/04/09/ve-dich-be%cc%a3nh-thoi-vua-gia-long-va-cai-chet-cua-thi-hao-nguyen-du/img_0637-3/" sizes="(max-width: 374px) 100vw, 374px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg 374w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0637.jpg?w=300 300w" /></span></p>
<h2 class="story-body__crosshead">Dịch từ Ấn Độ sang<span class="Apple-converted-space"> </span></h2>
<p>Tôi tìm lại các sách sử của Pháp thấy họ nhắc tới đại dịch lúc đó gọi là “<i>Typhus Amaril</i>“, vào năm 1816 đã càn quét Ấn Độ.</p>
<p>Vua Gia Long mất ngày 2/3/1820, thọ 58 tuổi. Xuất thân võ tướng, nếm mật nằm gai, môi trường rèn luyện cơ thể dẻo dai, thường thấy ở hiện tượng các tướng lĩnh đều rất thọ.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Vậy cái chết của vua Gia Long trùng vào thời điểm này có phải vì dịch bệnh? Đây là một nghi vấn chúng ta cần xem xét.</p>
<p>Thi hào Nguyễn Du cũng ra đi vào năm 1820, khi mới chỉ 54 tuổi.</p>
<p>Vị vua mới đã có các chính sách cứu trợ, hoãn bắt lính, khoan sức dân.</p>
<p>Đại Nam Thực lục ghi lại Dụ của vua Minh Mạng:<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>“<i>Gần đây lệ khí lan tràn từ Gia<span class="Apple-converted-space"> </span>Định trở ra đến Quảng Bình nhiều người ốm chết, trẫm nghe thấy rất lấy làm thương. Phàm lính là để giữ nước, vẫn không thể thiếu được, mà đạo nuôi dân cũng nên rộng rãi. Vậy thông dụ cho ở Kinh và các thành dinh trấn phàm việc sung<span class="Apple-converted-space"> </span>điền binh đinh trốn và chết<span class="Apple-converted-space"> </span>đều hoãn lại,<span class="Apple-converted-space"> </span>đợi sau khi lệ khí yên rồi sẽ bắt cũng chưa muộn.</i>“</p>
<p>“<i>Hữu Tham tri Lễ bộ là Nguyễn Du chết. Du là người Nghệ An rộng học giỏi thơ, càng giỏi về quốc ngữ. Đến bây giờ có mệnh sai sang nước Thanh, chưa đi thì chết. Vua thương tiếc, cho 20 lạng bạc, 1 cây gấm Tống. Khi đưa tang về lại cho thêm 300 quan tiền.</i><span class="Apple-converted-space"> </span>“</p>
<p>Các bác sĩ Pháp vào đầu thế kỷ 19, là Pierre Lefort, Jean Guyon, Nicolas-Pierre Gilbert, Antoine Dalmas, từ năm 1818 đã tìm kiếm nguồn gốc của căn bệnh này, sau đó được gọi là “<i>bệnh<span class="Apple-converted-space"> </span>Siam</i>” (bệnh sốt Thái lan).</p>
<p>Đông Dương bị rất nặng sốt xuất huyết, người bệnh nôn ra máu đen, mà còn bệnh sốt vàng da, có thể là thêm bệnh viêm gan siêu vi trùng, hay chỉ là một?</p>
<figure class="media-landscape has-caption full-width"><span class="image-and-copyright-container"><img alt="Tranh dân gian Việt Nam trong sách của Henri Oger, Pháp, 1909" class="responsive-image__img js-image-replace" height="549" src="https://ichef.bbci.co.uk/news/375/cpsprodpb/61B4/production/_111721052_whatsubject.jpg" width="976" /></span></figure>
<figure class="media-landscape has-caption full-width">
<figcaption class="media-caption"><span class="media-caption__text">Tranh dân gian Việt Nam trong sách của Henri Oger, Pháp, 1909: Thầy cúng trừ tà để chữa bệnh</span></figcaption>
</figure>
<p>Dịch Typhus Amaril xuất hiện từ năm 1648 ở Yucatan (Mexico), được đề cập dưới thuật ngữ nôn mửa (nôn ra máu – đen – hoặc xuất huyết).</p>
<p>“Sốt vàng da” đã chặn quốc tiến viễn chinh của Pháp qua qua kênh đào Panama (từ 1881 -1889, đã có hơn 22.000 công nhân xây dựng ở đây thiệt mạng.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Tội ác của “bệnh Siam”, “Typhus Amaril” rất nặng.</p>
<p>1793, ở Philadelphia, khoảng 5.000 người chết, bằng 10% dân số.</p>
<p>1805, 1/3 dân số Gibraltar chết.</p>
<p>1821, tại Barcelona, 20.000 người chết theo một số ước tính.</p>
<p>1878, ở Mississippi 13.000 người chết.</p>
<p>Cần lưu ý là mặc dù đã có vaccine, dịch này đến nay vẫn hoành hành.</p>
<p>Dịch tễ gia Max Theiler nhận giải Nobel 1951 nhờ tìm ra vaccine chống ‘sốt vàng da” (yello fever), song các năm1960-1962, tại Ethiopia, đại dịch sốt vàng da đã làm 30.000 người chết.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<figure class="media-with-caption">
<div class="player-with-placeholder"><img class="media-placeholder player-with-placeholder__image narrative-video-placeholder" src="https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/720x405/p0892sj0.jpg" />
<div class="player-with-placeholder">
<div class="player-with-placeholder">
<div class="player-with-placeholder">
<div class="player-with-placeholder">
<figcaption class="media-with-caption__caption">Đại dịch virus corona khi nào mới hết?</figcaption>
<p>Năm 1965, tại Sénégal có hàng trăm trường hợp tử vong. Năm 2010 chỉ riêng châu Phi và Nam Mỹ có tới 60 000 người chết.</p>
<p>Trước một chuyến đi làm việc tại châu Phi, tôi phải tiêm 300 euro vaccine chích ngừa trước khi rời Paris vì thời nay dịch bệnh vẫn còn bên đó.</p>
<p>Sử chỉ viết dịch từ Ấn Độ sang Hà Tiên rồi lây lan ngược lên phía Bắc của vương quốc của vua Gia Long thời ấy.</p>
<p>Ai là những ‘tác nhân’ đem dịch tới? Chắc chắn là bằng đường biển – như hàng không, tàu cruise ship ngày nay – nhưng có phải là những quân nhân người Âu từng phục vụ vua Gia Long?</p>
<h2 class="story-body__crosshead">Cần ghi lại các câu chuyện ‘thời đại’</h2>
<p>Nhân đây, tôi muốn kể về một người Đài Loan có tâm với văn hóa Việt Nam để bổ sung thêm một nguồn tư liệu nữa về dịch bệnh và để nói rằng vào những những thời điểm đất trời chuyển mình thế này, người ta cần sống với giá trị gì.</p>
<p>Câu chuyện trở lại với anh Hứa Xán Hoàng (anh Cao) trong bài tôi đã đăng trên trang BBC News Tiếng Việt về “hình ảnh rồng Lạc Long Quân”.</p>
<p>Anh Cao có những trang sách chép về dịch bệnh thế kỷ 19, sưu tầm những bài thuốc, những tục lệ, bùa chú, lễ khấn cầu dân gian Việt Nam thường làm mỗi khi có dịch.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<figure class="media-landscape has-caption full-width"><span class="image-and-copyright-container"><img alt="Ảnh ông Hứa Xán Hoàng, nhà sưu tập sách cổ Việt Nam hiện sống ở Đài Loan" class="responsive-image__img js-image-replace" height="549" src="https://ichef.bbci.co.uk/news/375/cpsprodpb/7B9A/production/_111724613_whatsubject.jpg" width="976" /></span><span class="off-screen">Image caption</span><span class="media-caption__text">Ảnh ông Hứa Xán Hoàng, nhà sưu tập sách cổ Việt Nam hiện sống ở Đài Loan</span></figure>
<p>Chúng ta hiện rất thiếu những tư liệu nói về những sự việc kể trên.</p>
<p>Thiết nghĩ nhân loại nói chung học được từ những sự vấp ngã nhiều hơn từ tiếng kèn khải hoàn, băng cờ chiến thắng, đỉnh cao sáng rực, nên việc xử lý những gì bài học của tiền nhân là trách nhiệm lương tâm.</p>
<p>Năm 1992, anh Hứa Xán Hoàng, thương nhân Đài Loan này sang Việt Nam ôm mộng làm giàu nhưng rồi “giác ngộ” về văn hóa, lịch sử Việt và bỏ công sưu tầm.</p>
<p>Đến nay anh sở hữu một khối lượng không nhỏ sắc phong, chỉ dụ, văn bản gồm đủ các dấu triện: Mạnh Đức chi bảo, Chế cáo chi bảo,Thảo tội an dân chi bảo, Sắc chinh vạn dân chi bảo, Quốc gia tín bảo, Thủ tín thiên hạ văn vũ quyền hành…nghĩa là đủ thứ chuyện từ thăng thưởng các hoàng thân, đại thần từ tước công hầu trở lên, thăng thụ từ tước hầu trở xuống, sai binh khiển tướng, răn dạy thần dân…</p>
<p>Một phần câu chuyện về đại dịch thời Gia Long tôi kể trên là có được từ cảm hứng khi gặp anh.</p>
<p>Anh Cao trao đổi với tôi:</p>
<p>“<i>Khi mới đến Việt Nam, tôi như bị một dạng trầm cảm, vì vừa làm<span class="Apple-converted-space"> </span>ăn thua lỗ ở Đài Loan. Tôi thường ghé chùa Giác Lâm trên đường Lạc Long Quân, có cây bồ đề tuổi đời ba, bốn trăm năm, gốc cây phải mấy người ôm mới trọn. Trong chùa có hai kệ sách để Kinh Phật cổ, tôi thường lấy ra đọc.</i></p>
<p><i>Tôi<span class="Apple-converted-space"> </span>thích ngôi<span class="Apple-converted-space"> </span>chùa<span class="Apple-converted-space"> </span>vì<span class="Apple-converted-space"> </span>đến<span class="Apple-converted-space"> </span>đó<span class="Apple-converted-space"> </span>cảm thấy được tĩnh lặng và từ<span class="Apple-converted-space"> </span>đây, tôi lĩnh ngộ ra được đạo lý.</i></p>
<p><i>Mấy hôm nayanh<span class="Apple-converted-space"> </span>nhà báo<span class="Apple-converted-space"> </span>có<span class="Apple-converted-space"> </span>nhắc về<span class="Apple-converted-space"> </span>chữ Tâm, làm gì cũng phải bằng trái tim của mình.</i></p>
<p><i>Nhưng Tâm thì ở đâu? Tim là cái gì?</i></p>
<p><i>Những người bình thường nghĩ rằng là, tâm chỉ cần nghĩ thôi.</i></p>
<p><i>Thật ra không phải là như thế. Nếu bạn chỉ nghĩ thôi, bạn không biết nói ra thành lời, bạn không làm, bạn không hành động thì trái tim cũng như không có. Như vậy là nếu có tâm, cái nơi gần tâm nhất là phải nghĩ, phải tư duy và phải biết biểu đạt và phải làm.</i></p>
<p><i>Tôi là một người sưu tập, tôi đã làm, tôi cũng<span class="Apple-converted-space"> </span>đã nghĩ và tôi cũng biết nói ra<span class="Apple-converted-space"> </span>để cho bạn nghe đó là cách tôi dùng tâm chăm chỉ.</i></p>
<p><i>Ngôi chùa<span class="Apple-converted-space"> </span>Giác Lâm<span class="Apple-converted-space"> </span>đã ảnh hưởng lớn nhất đến tôi chính ở điểm này.</i></p>
<p><i>Trong chùa có hai câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đối. Câu đôi bên trái có một chữ chân như chân thật<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(左丿為真)<i>. Câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đôi bên phải có một chữ chính như chân chính<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(右\為正)<i>.</i></p>
<p><i>Chữ chân và chữ chính này, tôi không hiểu ý nghĩa là gì.Tôi<span class="Apple-converted-space"> </span>đã<span class="Apple-converted-space"> </span>đọc rất nhiều lần nhưng mà không<span class="Apple-converted-space"> </span>đoán ra,</i><span class="Apple-converted-space"> </span>(<i>Tả</i><span>丿</span><i>-vi chân, Hữu\-vi chính</i>)<i>.</i></p>
<p><i>Sau<span class="Apple-converted-space"> </span>đó có một hôm, tôi nghĩ ra, đôi chữ này có ý nghĩa như thế nào.</i></p>
<p><i>Hai<span class="Apple-converted-space"> </span>nét<span class="Apple-converted-space"> </span>phải<span class="Apple-converted-space"> </span>và<span class="Apple-converted-space"> </span>bên<span class="Apple-converted-space"> </span>trái<span class="Apple-converted-space"> </span>của câu<span class="Apple-converted-space"> </span>đối<span class="Apple-converted-space"> </span></i>(丿\)<i>,<span class="Apple-converted-space"> </span>ghép<span class="Apple-converted-space"> </span>lại<span class="Apple-converted-space"> </span>thành chữ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>‘</strong></i>人 –<i>Nhân.<span class="Apple-converted-space"> </span>Vậy<span class="Apple-converted-space"> </span>làm người cần có hai điều, thứ nhất là’<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>Thật’</strong>, thứ hai là ‘<strong>Chính</strong>’.</i></p>
<p><i>Chính người Việt Nam dạy tôi, làm người là phải thật và phải chính. Anh Phong có hỏi tôi làm sao có duyên với Việt Nam thì chính từ chùa này, cũng chính từ trái tim tôi<span class="Apple-converted-space"> </span></i>“<i>.</i></p>
<p>Xem ảnh anh Cao đi giảng kinh nghiệm điền dã về Việt Nam tại nhiều trường Đại Học Đài Loan, Trường Trung Sơn, Trung Quốc, hoặc hợp tác khai thác những thư tịch cổ, sách thuốc Việt Nam với các giáo sư Nhật, Mỹ, Hàn quốc, tôi thấy buồn.</p>
<p>Ông Nguyễn Tuấn Cương, Viện trưởng Viện Hán Nôm Việt đánh giá:</p>
<p><i>“<span class="Apple-converted-space"> </span>Sưu<span class="Apple-converted-space"> </span>tầm<span class="Apple-converted-space"> </span>của ông Hứa Xán Hoàng vượt xa tất cả những tài liệu có trong thư viện Yenching của Đại học Harvard, Học viện Viễn Đông của Pháp, Toyo Bunko của Nhật, Đại học Leiden của Hà Lan cộng lại.”</i></p>
<p>Chính phủ Việt Nam có nên tặng Hứa Xán Hoàng một chiếc huy chương Lao động cho 20 năm đẹp nhất cuộc đời ông đã âm thầm hy sinh cho chúng ta?</p>
<p>Thời gian, giặc giã, con người, thành kiến và dốt nát đã triệt phá gần hết kho tàng văn hóa của tiền nhân, mà ngay thời cận đại chúng ta cũng đã mất nhiều.</p>
<p>Việt Nam 200 trăm năm trước tưởng chừng là một ốc đảo thanh bình, cuộc nội chiến Nguyễn –Tây Sơn đang dần dần lành vết thương, cũng không thoát được cuộc lưỡi hái của thần chết, dịch bệnh.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Chiến tranh, bệnh dịch luôn là một phần của trào lưu quốc tế, liên kết Ấn Độ, Trung Hoa, Pháp, Việt Nam với cả những hòn đảo xa xôi giữa đại dương như vùng biển Caribbean.</p>
<p>Ngày nay toàn cầu hóa làm dịch đi nhanh hơn, chúng ta đang tập trung tuyên truyền ‘thành tích’ ghi điểm cho quan chức, rồi nhà nhà ‘thi đua từ thiện’, mà quên phần mất mát, đau thương?</p>
<p>Nguyễn Du ra đi để lại câu giã biệt “Ba trăm năm nữa ai người khóc Tố Như?“<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Câu chuyện anh Hứa Xán Hoàng sưu tầm sách, thư tịch cổ Việt Nam trong lặng lẽ cũng như vậy.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p>Ngày mai, ai là người khóc cho chúng ta?</p>
<p>Albert Camus viết ‘Dịch hạch’, tác phẩm ghi lại một thời đen tối của châu Âu giữa thế kỷ 20, giờ đây có ai ở Việt Nam cầm bút để ghi lại nỗi đau nhân loại ngày hôm nay?</p>
<p>Tôi chỉ hỏi, các bạn tìm câu trả lời.<span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<p><i>Bài viết thể hiện quan điểm của ông Phạm Cao Phong, nhà báo tự do tại Paris, Pháp.</i></p>
<p><span class="image-and-copyright-container">https://www.bbc.com/vietnamese/forum-52229065</span></p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</figure>
<div id="jp-post-flair" class="sharedaddy sd-like-enabled sd-sharing-enabled">
<div class="sharedaddy sd-block sd-like jetpack-likes-widget-wrapper jetpack-likes-widget-unloaded" id="like-post-wrapper-60865050-40466-5e8f988298f5f" data-src="//widgets.wp.com/likes/index.html?ver=20190321#blog_id=60865050&post_id=40466&origin=thanhnientudo.wordpress.com&obj_id=60865050-40466-5e8f988298f5f&domain=thanhnientudo.com" data-name="like-post-frame-60865050-40466-5e8f988298f5f">
<h3 class="sd-title">Like this:</h3>
<div class="likes-widget-placeholder post-likes-widget-placeholder"><span class="button"><span>Số lượt thích</span></span> <span class="loading">Đang tải...</span></div>
</div>
</div>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

Về dịch bệnh thời vua Gia Long và cái chết của thi hào Nguyễn Du.

Hiện nay, cả nhân loại chúng ta đang đau đầu đối phó với dịch bệnh virus corona. Thời điểm đầu thế kỷ 19 có nhiều tai họa tương tự như...

Những người hàng xóm bất ổn

<div><img class="ff-og-image-inserted" src="https://s1cdn.vnecdn.net/vnexpress/restruct/i/v335/logo_default.jpg" /></div>
<p>Vợ chồng tôi kết hôn gần 2 năm, tôi 29 tuổi, vợ 25 tuổi, có một bé trai gần 6 tháng tuổi, cuộc sống gia đình ấm êm hạnh phúc.</p>
<div id="">
<p class="Normal">Tôi làm kỹ sư máy, vợ ở nhà. Nhà tôi nằm gần cuối con hẻm khá rộng nhưng là hẻm cụt. Tôi mua đất chỗ này thời điểm trước khi kết hôn. Ban đầu vợ cũng không thích lắm vì trong khu này có khá nhiều gái làng chơi ở. Cuối cùng vợ cũng đồng ý vì vài lý do: ở gần nhà thờ, gần chợ, gần trường học, gần nhà ba mẹ vợ (nhà ba mẹ vợ ngoài đường chính), quan trọng là giá khá rẻ, phù hợp với túi tiền của tôi. Tôi là con trai gốc Bắc, khá sĩ diện, không muốn nhờ vả hay thành gánh nặng của ai dù nhà vợ khá giả.</p>
<p class="Normal">Trong cuộc sống ai cũng sẽ gặp phải những vấn đề không mong muốn, vấn đề tôi mắc phải ở đây là hàng xóm, những người đã khiến vợ chồng tôi dần thay đổi cách sống. Khu này cạnh khu công nghiệp nên chủ yếu toàn là dân nhập cư tới từ mọi miền đất nước. Vợ chồng tôi tự thiết kế một ngôi nhà nhỏ, thoáng đãng. Lúc làm móng, có ông hàng xóm cứ hở ra là vô khu xây dựng "nhặt nhạnh" những vật dụng. Một, hai lần tôi không nói gì vì nghĩ chắc họ đang cần nó để sửa gì đó trong nhà, chỉ là họ quên xin thôi. Rồi ông cứ lấy thành thói quen khiến tôi phải thay đổi quyết định xây nhà kín cổng cao tường.</p>
<p class="Normal">Đối diện là nhà có cặp vợ chồng làm ve chai, lúc trước họ trưng dụng ngay khu đường cuối hẻm để chất cơ man nào là giấy vụn rồi túi bọc, chai, lọ, nhà họ cũng chất đống ve chai. Cuối hẻm là 3 gia đình khác, có vẻ họ cũng khó chịu nên gần đây đã làm cổng vây luôn phần đường cuối ấy với lý do để ôtô và xe hàng. Họ cũng dọn dẹp khu cuối đường đó, dựng một tượng đài Đức Mẹ, trồng cây, trồng hoa, kê vài bộ bàn ghế. Khu đó khoác lên mình một bộ mặt khác, tôi cũng rất thích vì gia đình theo đạo. Thế nhưng nhà tôi trở thành nơi cuối hẻm, tập kết ve chai của nhà đối diện. Bẩn, bụi thì chắc rồi nhưng còn ồn ào vì họ đập tủ lạnh, gỡ máy giặt, đập vỏ lon để lấy ve chai. Con tôi thường xuyên bị giật mình khi đang ngủ, chưa kể tới đôi lúc trước cổng nhà chất đống ve chai không thể đưa xe ra được.</p>
<p class="Normal">Tôi góp ý rằng anh chị thuê cái xưởng nhỏ nhỏ mà làm, khu vắng cũng không nhiêu tiền đâu. Họ bảo làm ăn khó khăn, tận dụng thôi, có tí đó mà chú cũng không thông cảm được. Rồi những việc gian dối khi làm ve chai diễn ra ngay trước mắt tôi. Hai đứa con của họ chân tay và quần áo dơ, cứ hở ra là chạy vô nhà tôi trèo lên sofa, nệm, tranh giành đồ chơi, đùa nghịch la hét khiến vợ chồng tôi bực mình mà nói không được. Thế là nhà tôi lại phải đóng kín cửa suốt ngày.</p>
<p class="Normal">Cạnh nhà ve chai đó có cặp vợ chồng và một đứa con. Chẳng có gì đáng nói nếu họ không "đam mê" hát karaoke mặc dù hát đặc biệt dở, âm thanh lại lớn. Họ hát ngay cả khi con họ đang ngồi học bài ngay đó và lúc họ ăn cơm. Nhiều hôm tôi đi trực đêm về ngủ không được, chỉ muốn vác gậy qua nói chuyện. Còn cánh đàn ông trong hẻm chiều tối đi làm về là tụ tập kê bàn ghế ra đường nhậu, đánh bài, hút thuốc khiến cả con hẻm "đẹp mơ mộng" trong làn khói mờ ảo. Đêm buông xuống, các thanh niên xăm trổ ở đâu tới tụ tập chở các cô gái ăn mặc hở hang tới các quán karaoke và nhà hàng.</p>
<p class="Normal">Cứ sống ở đây tôi sợ con lớn lên sẽ bị ảnh hưởng về nhân cách, tạm thời vợ chồng lại chưa đủ điều kiện để chuyển đi nơi khác. Mọi giải pháp đưa ra lúc này chỉ là tình thế, biết làm sao được bây giờ? Ngoài thời gian tôi đi làm thì ở nhà chơi với con, phụ vợ việc nhà, tự đi chợ và nấu những món vợ chồng thích, rảnh thì trồng mấy cây bonsai nhỏ hay mấy chậu rau thơm. Lâu lâu tụ tập bạn bè, đồng nghiệp hay gia đình là tôi đều ra quán.  Đôi khi tôi tự hỏi: Tại sao họ lại không giống mình? Khu các bạn sống có bất ổn như khu tôi không?</p>
<p class="Normal"><strong>Khánh</strong></p>
<p class="Normal"><em>Độc giả gọi vào số 09 6658 1270 để được hỗ trợ, giải đáp thắc mắc.</em></p>
</div>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

Những người hàng xóm bất ổn

Vợ chồng tôi kết hôn gần 2 năm, tôi 29 tuổi, vợ 25 tuổi, có một bé trai gần 6 tháng tuổi, cuộc sống gia đình ấm êm hạnh phúc. Tôi làm kỹ ...

KHỐI THỊNH VƯỢNG CHUNG BẮT ĐẦU “THÁNH CHIẾN”

<p><img class="size-full wp-image-40458" data-attachment-id="40458" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0629" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=700" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg" data-orig-size="1240,698" data-permalink="https://thanhnientudo.com/2020/04/09/khoi-thinh-vuong-chung-bat-dau-thanh-chien/img_0629-2/" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=700 700w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=300 300w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg?w=768 768w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0629.jpg 1240w" /></p>
<p>Như tôi đã nói cách đây hơn một tháng về việc khởi kiện Trung Quốc thì nay thế giới đã bắt đầu lan toả và khởi động việc đó. Dĩ nhiên nó sẽ theo quy trình là các cá nhân lên tiếng, các tổ chức NGO vào cuộc và sau cùng là sẽ là các chính phủ.</p>
<p>Công cuộc “thánh chiến” chống đảng CSTQ (và Tập đại đế) dĩ nhiên sẽ bùng nổ toàn cầu khi mà Mỹ là nước phát động tiên phong và Hoàng gia Anh, một đại diện lâu đời của các thế hệ quý tộc ở Châu Âu, đã lên tiếng khi cuộc chiến sinh học Viêm phổi cấp Vũ Hán lan ra toàn thế giới.</p>
<p>Nhiều người bây giờ chỉ nhìn Anh trong khuôn khổ một nước từng là đế quốc đang trên đường già cỗi và suy yếu mà quên là Anh từng là một quốc gia bá chủ. Ảnh hưởng của Anh khác hẳn với các nước đại cường mới nổi sau này mà sâu sắc hơn nhiều. Ít nhất là ở Khối Thịnh Vượng Chung mà nước này đang chủ trì.</p>
<p>Đức mặc dù bây giờ tỏ ra hơn Anh về bề nổi nhưng nội lực tích luỹ thì không bằng. Trong 100 năm nay, Đức không có một lãnh đạo mang tầm lãnh tụ như Winston Churchill, nên chiến lược quốc gia của Đức không ổn định bằng chiến lược quốc gia của Anh.</p>
<p>Nhiều người tỏ ra hoang mang khi tin về thủ tướng Anh bị bệnh loang ra. Nhưng với tôi thì việc thủ tướng Johnson của họ bị bệnh lúc này có lợi cho Anh hơn là có hại. Nhất là khi các bạn biết rằng tin thủ tướng bị bệnh được đưa ra ngay sau khi Nữ hoàng Anh họp với Cơ quan tình báo Quốc gia MI-6.</p>
<p>Nhắc đến giới tình báo quốc tế thì người ta hay nhớ đến CIA vì độ phủ sóng của nó. Nhưng nói đến hiệu quả thì giới nghiên cứu vẫn đánh giá là BND của Đức hay MI-6 của Anh còn hiệu quả hơn CIA. Từ lâu nay CIA đã quá yếu mềm và bị lấn lướt bởi Hoa Nam của đảng CSTQ. Mọi việc chỉ thay đổi khoảng 3 năm nay khi Mỹ đưa Pompeo về giữ chức giám đốc CIA rồi bổ nhiệm ông làm bộ trưởng ngoại giao.</p>
<p>Nên tôi e là MI-6 mới là nơi quyết định việc thủ tướng Anh phải bị bệnh lúc này hơn là con virus kia. Với văn hoá quý tộc ngạo nghễ, nền dân chủ lâu đời.. thì người Anh sẽ thông cảm, lắng nghe và chịu hợp tác với chính phủ của họ để chống dịch hơn khi tin về việc thủ tướng nhiễm bệnh được loan ra. Bên cạnh lợi ích đó còn là lợi ích đốt lên đống lửa căm phẫn với “kẻ gieo rắc dịch bệnh cho đại diện tinh hoa của chúng ta là đảng CSTQ”.</p>
<p>Nữ hoàng Anh là người sống qua hai thế kỷ và chứng kiến sự tàn khốc của chiến tranh thế giới. Do đó e rằng giới quý tộc châu Âu sẽ lắng nghe bà một khi nguy cơ thế chiến đã cận kề. Khối Thịnh Vượng Chung gồm 53 quốc gia/vùng lãnh thổ mặc nhiên coi bà là nữ hoàng tối cao của họ. Chính phủ các nước trong Khối Thịnh Vượng Chung coi chính phủ Anh là nơi để họ hợp tác làm việc, coi nữ hoàng Anh là chỗ dựa chính trị tối cao.</p>
<p>Nếu các bạn nhớ rằng thủ tướng David Cameron của Anh từng phải bị ép từ chức thì các bạn sẽ hiểu ai mới là bên quyết định cao nhất trong chính trị Anh quốc. Hoàng gia Anh làm sao chấp nhận nước này có một ông thủ tướng dễ dãi để cho ảnh hưởng của đảng CSTQ lan tràn như một con virus đỏ vào giới quý tộc tinh hoa của xứ này. Sau khi Cameron rời khỏi số 10 phố Downing là hàng loạt các quan chức cấp cao thân Trung Quốc bị đưa ra khỏi chính phủ.</p>
<p>Nhiều người dân tuý nghĩ rằng Trump là kẻ thất bại trong chính sách với châu Âu, nhưng dĩ nhiên Trump không quan trọng điều đó. Trong cuộc chiến chống Trung và đánh Tập, Trump biết rằng nữ hoàng Anh ủng hộ ông, ủng hộ Mỹ. Với Trump thế là quá đủ. Với Châu Âu thì thái độ của Hoàng gia Anh mới là quan trọng nhất với Trump.</p>
<p>Quỹ Thịnh Vượng Chung do các quý tộc lâu đời của Anh chủ trì chính là đầu mối của các NGO trên khắp thế giới sẽ bắt đầu làn sóng khởi kiện Trung Quốc sắp tới đây. Việc này cần được nhìn một cách có hệ thống xuất phát từ một đầu mối đứng ra tổ chức mà nữ hoàng Anh là người nổ ra phát súng lệnh. Các bộ óc quý tộc tham gia công cuộc này có thừa nhân lực, kiến thức và tiền bạc cùng với quyết tâm chính trị để đeo đuổi việc này.</p>
<p>Nữ Hoàng Anh chỉ lên tivi có 6 lần trong suốt cuộc đời cầm quyền của bà. Mỗi lần như vậy là báo hiệu một việc tối quan trọng. Bằng bài phát biểu mới nhất về bệnh dịch vừa qua, bà đã phát động tín hiệu xuất phát cho các cá nhân, tổ chức và quốc gia từng đứng lên bằng sự trợ giúp của đồng bảng Anh. Nếu Trump làm Tập vất vả bằng cách mưu mẹo kiểu cộng sản với nhau thì nữ hoàng Anh sẽ làm Tập khốn khổ bằng sự đối đầu của các đầu óc mang tư duy sâu sắc.</p>
<p>Một cuộc thánh chiến chống phát xít đỏ do “Hội hiệp sĩ bàn tròn châu Âu” đã bắt đầu và không thể dừng lại cho đến khi bàn cờ Trung Quốc được chia lại hợp lý hơn.</p>
<p>Mình Hữu Quang</p>
<div id="jp-post-flair" class="sharedaddy sd-like-enabled sd-sharing-enabled">
<div class="sharedaddy sd-block sd-like jetpack-likes-widget-wrapper jetpack-likes-widget-unloaded" id="like-post-wrapper-60865050-40459-5e8f3e13d3b5d" data-src="//widgets.wp.com/likes/index.html?ver=20190321#blog_id=60865050&post_id=40459&origin=thanhnientudo.wordpress.com&obj_id=60865050-40459-5e8f3e13d3b5d&domain=thanhnientudo.com" data-name="like-post-frame-60865050-40459-5e8f3e13d3b5d">
<h3 class="sd-title">Like this:</h3>
<div class="likes-widget-placeholder post-likes-widget-placeholder"><span class="button"><span>Số lượt thích</span></span> <span class="loading">Đang tải...</span></div>
</div>
</div>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

KHỐI THỊNH VƯỢNG CHUNG BẮT ĐẦU “THÁNH CHIẾN”

Như tôi đã nói cách đây hơn một tháng về việc khởi kiện Trung Quốc thì nay thế giới đã bắt đầu lan toả và khởi động việc đó. Dĩ nhiên nó sẽ...

Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh

<p><strong>Mặt nạ không chỉ để những ác nhân trên màn ảnh tạo ra nỗi sợ hãi hay che giấu danh tính thật của nhân vật mà còn được đạo diễn lồng ghép nhiều ý nghĩa đặc biệt.</strong></p>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 1" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-1%20(1).jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 1" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h2><span><em>Bộ phim Tây Ban Nha "Money Heist" đang "làm mưa làm gió" trên Netflix ở thời điểm hiện tại với nhân vật chính là một nhóm cướp bí ẩn hoạt động dưới sự chỉ đạo của nhân vật Giáo sư (The Professor). Để che giấu diện mạo thực sự của mình, các tên cướp đều trang bị những chiếc mặt nạ mang khuôn mặt của Salvador Dali - một họa sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha.</em></span></h2>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 2" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-8.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 2" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h3><span><em>Một bài viết trên The Tate chỉ ra rằng Salvador Dali là nghệ sĩ sáng tạo thuộc phong trào ngầm lên án chế độ cầm quyền đương thời, phản bác xã hội tư bản hiện đại. Điều này hoàn toàn phù hợp với tư tưởng của nhóm cướ‌p ở "Money Heist".</em></span></h3>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><em><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 3" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-9.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 3" /></em></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Tuy vậy, cũng có ý kiến khác cho rằng việc nhóm cướp đeo mặt nạ Salvador Dali là để mỉa mai sự khờ dại của vị họa sĩ đại tài, đặc biệt là khi băng cướp hát vang ca khúc chống phát xít "Bella Ciao".</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><em><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 4" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-2.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 4" /></em></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Darth Vader là tên của Anakin Skywalker trong loạt phim "Star Wars" sau khi anh gia nhập mặt tối của thần lực. Đạo diễn George Lucas từng tiết lộ, trang phục của Darth Vader lấy cảm hứng từ mũ giáp và mặt nạ hình quỷ của các chiến binh samurai Nhật Bản. Trang phục này được thiết kế không chỉ để bảo vệ, mà còn như biểu trưng cho uy quyền và sự đe dọa. </em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 5" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-5.jpeg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 5" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Trong "V for Vendetta", nhân vật  V (Hugo Weaving) đeo chiếc mặt nạ Guy Fawkes và lên kế hoạch lật đổ nhà cầm quyền độc tài Anh quốc. Mặt nạ này bắt nguồn từ nước Anh và cái tên Guy Fawkes khởi nguồn từ câu chuyện từng gây chấn động lịch sử trong thế kỷ 17. Ngày 5/11/1605, Guy Fawkes ám sát vua James I và thành viên Nghị viện Anh bằng thuốc nổ. Tuy nhiên, kế hoạch bại lộ khiến ông bị kết tội phản quốc và chịu xử tử.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 6" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-10.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 6" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Hình vẽ trên mặt nạ Guy Fawkes là khuôn mặt trắng bệch với nụ cười mỉm đầy bí ẩn của một người đàn ông. Nếu nhìn kỹ chiếc mặt nạ sẽ có cảm giác khuôn mặt này thực ra không cười, mà chỉ chất chứa toàn nỗi buồn. Nhà văn Alan Moore và họa sĩ David Lloyd đã lấy cảm hứng từ Guy Fawkes để tạo thành bộ truyện tranh "V for Vendetta", nguyên tác cho bộ phim cùng tên.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 7" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-6.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 7" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Mặt nạ với hai màu trắng đen của Rorschach trong "Watchmen" (2009) thể hiện bản chất con người anh, luôn mong muốn phân định rạch ròi chính tà, không chấp nhận những âm mưu đen tối và luôn truy cầu sự minh bạch. Biểu tượng mặt nạ với vệt mực trắng đen của Roschach đã thể hiện cho cách nhìn đời của anh ta. Roschach chỉ luôn nhìn đời qua hai mảng màu ấy, không có chỗ cho những khoảng màu nhờ nhờ. Chiếc mặt nạ có vết mực biến đổi liên tục cũng thể hiện mặt tối của con người Rorschach không ngừng thay đổi.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 8" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-4.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 8" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Ra đời năm 2013, "The Purge" (Thanh trừng) xây dựng viễn cảnh trong tương lai. nơi chính phủ Mỹ cho phép tất cả tội ác được quyền “lộng hành” trong 24h được gọi là "ngày thanh trừng". Trong đó, nhóm thanh niên đeo mặt nạ cười tàn sát những người tử tế. Theo nhà sản xuất Jason Blum, chiếc mặt nạ không chỉ tạo ra cảm giác lạnh sống lưng, mà còn thể hiện sự suy đồi đạo đức của con người trong phim khi ngày một thích thú cảm giác giết chóc.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 9" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thong-diep-phia-sau-nhung-chiec-mat-na-lung-danh-reo-rac-noi-so-hai-tren-man-anh-dspl-3.jpg" title="Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh - Ảnh 9" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Chiếc mặt nạ đầu heo đã trở thành một trong những biểu tượng hàng đầu nhắc người ta nhớ ngay đến loạt series kinh dị nổi tiếng "Saw". Theo nhà sản xuất, chiếc mặt nạ heo thể hiện cái nhìn tăm tối của Jigsaw với thế giới – quan niệm rằng xã hội đang dần "thối rữa" như chính lớp da trên mặt nạ. Chiếc mặt nạ đại diện cho năm Hợi trong văn hóa Á Đông, năm mà kẻ sát nhân bắt đầu sáng chế những cái bẫy giết người, vì thế nó còn là một hình thức hắn "tôn vinh" công trình tra tấn của mình.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p><strong>Vi An</strong> (T/h)</p>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

Thông điệp ẩn sau những chiếc mặt nạ reo rắc nỗi kinh hoàng trên màn ảnh

Mặt nạ không chỉ để những ác nhân trên màn ảnh tạo ra nỗi sợ hãi hay che giấu danh tính thật của nhân vật mà còn được đạo diễn lồng ghép nhi...

Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời"

<p><strong>Lý Thừa Tịch nổi tiếng từ trước khi tham gia "Sáng tạo doanh 2020" vì vẻ đẹp nổi bật cùng thành tích học tập xuất sắc.</strong></p>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 1" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-1.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 1" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h2><span><em>"Sáng tạo doanh 2020" chỉ vừa bắt đầu ghi hình một thời gian ngắn nhưng tất cả những thông tin liên quan đến chương trình đều thu hút sự chú ý không hề nhỏ của cư dân mạng. Một trong số đó là tin tức về nữ thí sinh Lý Thừa Tịch.</em></span></h2>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 2" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-7.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 2" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h3><span><em>Lý Thừa Tịch tên thật là Tằng Sương Y, sinh năm 1995 ở tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) và là một trong những nhân vật "truyền kỳ" với giới trẻ tỉnh này.</em></span></h3>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 3" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-3.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 3" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Lý Thừa Tịch tốt nghiệp chuyên ngành Kinh tế tại đại học Bắc Kinh (Bắc Đại), một trong hai trường đại học trọng điểm danh giá nhất Trung Quốc.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 4" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-6.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 4" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Cô thi vào đại học với điểm số 699 điểm, là trạng nguyên (thủ khoa) khối Khoa học tự nhiên toàn tỉnh Phúc Kiến. Khoa Kinh tế mà Lý Thừa Tịch theo học cũng là một trong những khoa lấy điểm cao nhất của Bắc Đại.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><em><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 5" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-2.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 5" /></em></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Tuy học giỏi là vậy nhưng Lý Thừa Tịch lại không phải là "con mọt sách". Cô nàng vừa ca hát tốt lại vừa sở hữu khả năng vũ đạo, đồng thời rất thích diễn xuất. </em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 6" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-4.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 6" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Một cư dân mạng ở Phúc Kiến bình luận về Lý Thừa Tịch cho biết: "Ở quê tôi cô ấy nổi tiếng lắm, là kiểu ba năm đi học đều ngủ, yêu sớm, chơi điện thoại nhưng năm nào đi thi cũng hạng nhất, là 'thiên chi kiêu nữ' (con cưng của trời)".</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 7" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-5.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 7" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Ngoài ra, cô còn có một biệt danh khác là "thiếu nữ thiên tài" vì vừa học giỏi lại vừa đa tài đa nghệ.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 8" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-8.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 8" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Lý Thừa Tịch cao 1,63 m, nặng 43 kg và sở hữu nhan sắc thanh tú, tự nhiên.</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 9" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-10.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 9" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Cô nàng đã góp mặt vào hai bộ phim là "Cuồng Đao" và "Điên Phong Nhân Sinh".</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table cellspacing="0" cellpadding="0" class="picture">
<tbody>
<tr>
<td class="pic">
<div class="box_img_detail"><img alt="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 10" src="https://media.doisongphapluat.com/493/2020/4/9/thi-sinh-sang-tao-doanh-2020-xinh-dep-gioi-giang-duoc-vi-voi-con-cung-cua-troi-dspl-9.jpg" title="Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời" - Ảnh 10" /></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td class="caption">
<h4><span><em>Với thành tích "hiển hách" như vậy, khán giả cực kỳ mong đợi vào sự thể hiện của Lý Thừa Tịch tại "Sáng tạo doanh 2020".</em></span></h4>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p><strong>Vi An</strong> (T/h)</p>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

Thí sinh "Sáng tạo doanh 2020" xinh đẹp, giỏi giang được ví với "con cưng của trời"

Lý Thừa Tịch nổi tiếng từ trước khi tham gia "Sáng tạo doanh 2020" vì vẻ đẹp nổi bật cùng thành tích học tập xuất sắc. ...

ĐẠI DỊCH CORONAVIRUS SẼ THAY ĐỔI VĨNH VIỄN TRẬT TỰ THẾ GIỚI .

<p><img class="size-full wp-image-40454" data-attachment-id="40454" data-comments-opened="1" data-image-description="" data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":"","orientation":"1"}" data-image-title="img_0625" data-large-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg?w=620" data-medium-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg?w=300" data-orig-file="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg" data-orig-size="620,413" data-permalink="https://thanhnientudo.com/2020/04/09/dai-dich-coronavirus-se-thay-doi-vinh-vien-trat-tu-the-gioi/img_0625-3/" sizes="(max-width: 620px) 100vw, 620px" src="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg?w=700" srcset="https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg 620w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg?w=150 150w, https://thanhnientudo.files.wordpress.com/2020/04/img_0625.jpg?w=300 300w" /></p>
<p><span>The Coronavirus Pandemic Will Forever Alter the World</span> Order ”</p>
<div>Giới thiệu Đây là bài biết của ông già gân nhiều duyên nợ với Việt Nam  Henry Kissinger đăng trên VOLTAIRE NETWORK | NEW YORK (USA) ngày 4.4.2020. Bài viết này do anh Trần Vũ Hoài lược dịch. (Tôi có trình bày lại một chút cho dễ đọc)</div>
<div>Bầu không khí khác lạ của đại dịch Covid-19 khiến tôi nhớ lại cảm giác của mình khi còn là 1 cậu lính trẻ thuộc sư đoàn 84 bộ binh lục quân Hoa kỳ tại chiến trường Bulge. Thế giới hiện giờ, cũng giống như thời điểm cuối năm 1944, lơ lửng một mối nguy hiểm đang phôi thai, không nhằm vào một cá nhân cụ thể nào, nhưng có thể chộp giữ bất kỳ ai, với tác hại khôn lường. Tuy nhiên, thời xa xưa đó với thời điểm hiện tại của chúng ra có 1 sự khác nhau rất quan trọng. Sức chịu đựng của nước Mỹ lúc đó được hun đúc bởi một mục đích quốc gia tối thượng. Giờ đây, tại 1 quốc gia bị chia rẽ, cần thiết phải có một chính phủ hiệu quả và có tầm nhìn xa để có thể khắc phục được các trở ngại chưa từng có trong lịch sử, cả về qui mô toàn cầu lẫn tầm quan trọng. Duy trì được niềm tin của công chúng là vô cùng quan trọng đối với sự đoàn kết của mỗi quốc gia cũng như với mối quan hệ giữa các quốc gia với nhau, và với hòa bình và ổn định quốc tế.</div>
<div>Các quốc gia gắn kết và phồn vinh bởi niềm tin rằng các thể chế của họ có thể dự báo trước các thảm họa, hạn chế ảnh hưởng của chúng và thiết lập lại sự ổn định. Khi đại dịch Covid-19 kết thúc, các thể chế của rất nhiều quốc gia sẽ được coi là đã thất bại. Lời phán xét này có công bằng một cách khách quan hay không không có ý nghĩa gì ở đây. Thực tế là thế giới sẽ không bao giờ còn như cũ sau đại dịch Covid-19. Lúc này mà còn tranh luận về quá khứ chỉ khiến việc thực hiện những việc cần phải làm khó hơn.</div>
<div>Virus Corona lây nhiễm và tác độc đến loài người với qui mô và tác hại chưa từng có. Đại dịch đang bùng phát theo cấp số mũ: số ca nhiễm ở Mỹ cứ 5 ngày tăng lên gấp đôi. Tại lúc tôi đang viết bài này, vẫn chưa có thuốc chữa. Thiết bị y tế không còn đủ để đương đầu với các đợt nhiễm mới đang lan rộng. Các phòng chăm sóc hồi cứu (ICU) đã thực sự quá tải. Xét nghiệm hiện còn chưa đủ sức để thực hiện được nhiệm vụ xác định mức độ lan nhiễm trong cộng đồng, chứ đừng nói đến việc ngăn chặn lan nhiễm. Vaccine, nếu thành công, cũng phải mất 12 đến 18 tháng nữa mới có.</div>
<div>Chính phủ Mỹ đã làm tương đối tốt (a solid job) việc tránh 1 thảm họa tức thời. Bài kiểm tra cuối cùng sẽ là liệu sự lan nhiễm của virus có được kiềm giữ và sau đó được khắc phục theo cách và với qui mô đủ khiến công chúng còn giữ được niềm tin vào khả năng tự quản trị của người Mỹ. Các nỗ lực xử lý khủng hoảng, dù to lớn và cần thiết đến đâu, cũng không nên chiếm mất trọng tâm của một nhiệm vụ khẩn thiết khác: đồng thời bắt tay chuẩn bị cho việc quá độ sang trật tự mới của thời hậu virus Corona.</div>
<div>Các nhà lãnh đạo thế giới đang xử lý khủng hoảng một cách riêng lẻ từng quốc gia. Nhưng với bản chất phân hủy xã hội, virus không phân biệt biên giới. Mặc dù sự tấn công vào sức khỏe loài người của virus Corona có thể chỉ là tạm thời (hy vọng vậy), sự biến động về chính trị và kinh tế mà nó gây ra có thể kéo dài nhiều thế hệ. Không 1 quốc gia nào, kể cả Mỹ, có thể khắc phục hậu quả của virus này hoàn toàn bằng nỗ lực của riêng quốc gia mình. Thực hiện các việc cần phải làm, cuối cùng, sẽ phải đi cùng với 1 tầm nhìn và chương trình hợp tác toàn cầu. Nếu chúng ta không làm hai việc đó đồng thời, chúng ta sẽ phải đối mặt với hậu quả xấu nhất của cả hai!</div>
<div>Đúc rút từ những bài học của Kế hoạch Marshall và Dự án Manhattan, chính phủ Mỹ có nhiệm vụ phải nỗ lực hành động trên 3 mặt  sau. </div>
<div><strong>THỨ NHẤT,</strong> ủng hộ các nỗ lực chống đại dịch toàn cầu. Những thành tựu khoa học trong ngành y như tìm ra vaccine chống bại liệt, triệt bỏ bệnh đậu mùa, hoặc những huyền thoại trên cơ sở thống kê kỹ thuật về khả năng chuẩn đoán bệnh bằng trí tuệ nhân tạo AI … đã ru chúng ta vào sự tự mãn nguy hiểm. Chúng ta cần phát triển các kỹ thuật và công nghệ mới trong việc kiểm soát lây nhiễm và có đủ vaccine cho số đông dân chúng. Thành phố, tiểu bang và khu vực cần nhất quán chuẩn bị cho việc bảo vệ người dân của mình nếu xảy ra đại dịch như: tích trữ thuốc và trang thiết bị, lên kế hoạch hợp tác và đẩy mạnh nghiên cứu khoa học.</div>
<div><strong>THỨ HAI,</strong> nỗ lực hàn gắn các vết thương của kinh tế thế giới. Các nhà lãnh đạo toàn cầu đã học được những bài học quan trọng từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay phức tạp hơn thế: sự co giảm kinh tế do virus corona gây ra, với tốc độ và qui mô toàn cầu chưa từng thấy trong lịch sử. Các biện pháp y tế cộng đồng như giãn cách xã hội, đóng cửa trường học và các cơ sở kinh doanh góp phần làm nặng thêm vết đau kinh tế. Cần có các chương trình tìm cách cải thiện ảnh hưởng của đại dịch đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương nhằm ngăn chặn sự hỗn loạn đang chờ chực.</div>
<div><strong>THỨ BA</strong>, bảo vệ các nguyên tắc của trật tự thế giới tự do. Nền tảng của chính phủ hiện đại khởi nguồn từ 1 thành phố được tường lũy bao bọc, được bảo hộ bởi những nhà cai trị quyền lực, có thời tàn ác, có thời nhân từ, nhưng luôn đủ mạnh để bảo vệ dân mình khỏi giặc ngoại bang. Các nhà tư tưởng Khai Sáng đã khái quát hóa lại khái niệm này với lập luận rằng mục đích của một nhà nước hợp pháp chính là để đáp ứng các nhu cầu căn bản của con người: an ninh, trật tự, công lý và phúc lợi kinh tế vì tự mỗi cá nhân không thể có được những điều này. Đại dịch Covid-19 đã gây ra 1 bước lùi của nhân loại, làm sống lại 1 thành phố bị cô lập bởi tường lũy bảo vệ trong thời đại sự thịnh vượng chung phụ thuộc vào thương mại toàn cầu và sự di chuyển tự do của con người.</div>
<div>Các quốc gia dân chủ của thế giới cần bảo vệ và duy trì những giá trị Khai Sáng của mình. Sự thoái lui toàn cầu khỏi mục tiêu cân bằng quyền lực và tính chính danh sẽ khiến các giao kết xã hội tan rã tại cả từng quốc gia lẫn quốc tế. Tuy nhiên vấn đề của thiên niên kỷ hiện tại về tính chính đáng và quyền lực không thể được đồng thời giải quyết cùng lúc với nỗ lực khắc phục hậu quả đại dịch Covid-19. Tất cả các bên đều cần phải kiềm chế, trên chính trường trong nước lẫn chính trường ngoại giao quốc tế. Chúng ta cần thiết lập các ưu tiên của mình!</div>
<div>Chúng ta đã bước từ trận chiến Bulge vào 1 thế giới ngày càng thịnh vượng và nhân phẩm con người ngày càng được coi trọng. Giờ đây chúng ta đang sống trong thời khắc mở ra 1 kỷ nguyên mới. Thách thức lịch sử đối với các nhà lãnh đạo thế giới hiện nay là phải quản lý được khủng hoảng cùng lúc với tạo dựng tương lai. Thất bại trước thách thức này sẽ làm thế giới bùng cháy.</div>
<hr />
<h3><span>The Coronavirus Pandemic Will Forever Alter the World</span> Order “</h3>
<h5>The U.S. must protect its citizens from disease while starting the urgent work of planning for a new epoch.</h5>
<p>The surreal atmosphere of the Covid-19 pandemic calls to mind how I felt as a young man in the 84th Infantry Division during the Battle of the Bulge. Now, as in late 1944, there is a sense of inchoate danger, aimed not at any particular person, but striking randomly and with devastation. But there is an important difference between that faraway time and ours. American endurance then was fortified by an ultimate national purpose. Now, in a divided country, efficient and farsighted government is necessary to overcome obstacles unprecedented in magnitude and global scope. Sustaining the public trust is crucial to social solidarity, to the relation of societies with each other, and to international peace and stability.</p>
<div class="paywall">
<p>Nations cohere and flourish on the belief that their institutions can foresee calamity, arrest its impact and restore stability. When the Covid-19 pandemic is over, many countries’ institutions will be perceived as having failed. Whether this judgment is objectively fair is irrelevant. The reality is the world will never be the same after the coronavirus. To argue now about the past only makes it harder to do what has to be done.</p>
<p>The coronavirus has struck with unprecedented scale and ferocity. Its spread is exponential: U.S. cases are doubling every fifth day. At this writing, there is no cure. Medical supplies are insufficient to cope with the widening waves of cases. Intensive-care units are on the verge, and beyond, of being overwhelmed. Testing is inadequate to the task of identifying the extent of infection, much less reversing its spread. A successful vaccine could be 12 to 18 months away.</p>
<p>The U.S. administration has done a solid job in avoiding immediate catastrophe. The ultimate test will be whether the virus’s spread can be arrested and then reversed in a manner and at a scale that maintains public confidence in Americans’ ability to govern themselves. The crisis effort, however vast and necessary, must not crowd out the urgent task of launching a parallel enterprise for the transition to the post-coronavirus order.</p>
<p><span>Leaders are dealing with the crisis on a largely national basis, but the virus’s society-dissolving effects do not recognize borders. While the assault on human health will—hopefully—be temporary, the political and economic upheaval it has unleashed could last for generations. No country, not even the U.S., can in a purely national effort overcome the virus. Addressing the necessities of the moment must ultimately be coupled with a global collaborative vision and program. If we cannot do both in tandem, we will face the worst of each.</span></p>
</div>
<p>Drawing lessons from the development of the Marshall Plan and the Manhattan Project, the U.S. is obliged to undertake a major effort in three domains. First, shore up global resilience to infectious disease. Triumphs of medical science like the polio vaccine and the eradication of smallpox, or the emerging statistical-technical marvel of medical diagnosis through artificial intelligence, have lulled us into a dangerous complacency. We need to develop new techniques and technologies for infection control and commensurate vaccines across large populations. Cities, states and regions must consistently prepare to protect their people from pandemics through stockpiling, cooperative planning and exploration at the frontiers of science.</p>
<p>Second, strive to heal the wounds to the world economy. Global leaders have learned important lessons from the 2008 financial crisis. The current economic crisis is more complex: The contraction unleashed by the coronavirus is, in its speed and global scale, unlike anything ever known in history. And necessary public-health measures such as social distancing and closing schools and businesses are contributing to the economic pain. Programs should also seek to ameliorate the effects of impending chaos on the world’s most vulnerable populations.</p>
<p>Third, safeguard the principles of the liberal world order. The founding legend of modern government is a walled city protected by powerful rulers, sometimes despotic, other times benevolent, yet always strong enough to protect the people from an external enemy. Enlightenment thinkers reframed this concept, arguing that the purpose of the legitimate state is to provide for the fundamental needs of the people: security, order, economic well-being, and justice. Individuals cannot secure these things on their own. The pandemic has prompted an anachronism, a revival of the walled city in an age when prosperity depends on global trade and movement of people.</p>
<p>The world’s democracies need to defend and sustain their Enlightenment values. A global retreat from balancing power with legitimacy will cause the social contract to disintegrate both domestically and internationally. Yet this millennial issue of legitimacy and power cannot be settled simultaneously with the effort to overcome the Covid-19 plague. Restraint is necessary on all sides—in both domestic politics and international diplomacy. Priorities must be established.</p>
<p>We went on from the Battle of the Bulge into a world of growing prosperity and enhanced human dignity. Now, we live an epochal period. The historic challenge for leaders is to manage the crisis while building the future. Failure could set the world on fire.</p>
<p><em>Mr. Kissinger served as secretary of state and national security adviser in the Nixon and Ford administrations.</em></p>
<div id="jp-post-flair" class="sharedaddy sd-like-enabled sd-sharing-enabled">
<div class="sharedaddy sd-block sd-like jetpack-likes-widget-wrapper jetpack-likes-widget-unloaded" id="like-post-wrapper-60865050-40455-5e8f05d57e7c0" data-src="//widgets.wp.com/likes/index.html?ver=20190321#blog_id=60865050&post_id=40455&origin=thanhnientudo.wordpress.com&obj_id=60865050-40455-5e8f05d57e7c0&domain=thanhnientudo.com" data-name="like-post-frame-60865050-40455-5e8f05d57e7c0">
<h3 class="sd-title">Like this:</h3>
<div class="likes-widget-placeholder post-likes-widget-placeholder"><span class="button"><span>Số lượt thích</span></span> <span class="loading">Đang tải...</span></div>
</div>
</div>
<p><strong><a href="https://blockads.fivefilters.org">Let's block ads!</a></strong> <a href="https://blockads.fivefilters.org/acceptable.html">(Why?)</a></p>

ĐẠI DỊCH CORONAVIRUS SẼ THAY ĐỔI VĨNH VIỄN TRẬT TỰ THẾ GIỚI .

The Coronavirus Pandemic Will Forever Alter the World Order ” Giới thiệu Đây là bài biết của ông già gân nhiều duyên nợ với Việt Nam Hen...